به گزارش «راهبرد معاصر»؛ وقتی دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا به ارتش ایالات متحده دستور بمباران تأسیسات هستهای ایران داد که بحث درباره برخورد با برنامه هستهای تهران میان مقامهای اطلاعاتی، کارشناسان خارجی و سیاستگذاران تا حدود زیادی برای نزدیک به 20 سال متوقف شده بود.
این بحث طولانی بارها جامعه اطلاعاتی آمریکا را در مقابل اسرائیل قرار داده است. نزدیک به دو دهه است سازمانهای اطلاعاتی ایالات متحده به این نتیجه دست یافتهاند، گرچه ایران برنامه غنیسازی اورانیوم دارد، اما هرگز بمب اتمی تولید نکرده و این ارزیابی دستکم از سال ۲۰۰۷ محور اصلی گزارشهای اطلاعاتی آنها درباره ایران بوده است. این موضوع به بحثهای مداوم در زمینه اهمیت برنامه غنیسازی اورانیوم ایران در مقایسه با «تسلیحاتیسازی» یا ساخت بمب منجر شده بود.
یافتههای اصلی برآورد اطلاعات ملی (NIE) سال ۲۰۰۷ درباره برنامه هستهای ایران منتشر شد. NIE دریافت ایران برنامه تسلیحات هستهای خود را سال ۲۰۰۳ متوقف کرد
اسرائیل مدتهاست اعتقاد دارد، بحث بر سر غنیسازی در مقابل تسلیحاتی شدن بیربط است، زیرا ایران بهسرعت قادر به ساخت بمب اتمی است. با وجود این، ایران برنامه تسلیحاتی خود را سال ۲۰۰۳ به حالت تعلیق درآورد و از آن زمان تاکنون تلاشی برای ساخت بمب اتمی نکرده است. دهههاست مشخص شده ایران دریافته منافعش با ادامه تهدید به دستیابی به سلاح هستهای بهتر از داشتن آن تأمین میشود.
در عراق، گزارشهای دروغین به بزرگترین فاجعه برای جامعه اطلاعاتی منجر شد. گزارشهای اطلاعاتی نشان میداد صدام دارای برنامه سلاحهای کشتار جمعی است، اطلاعات ناقصی که به دولت جورج دبلیو بوش کمک کرد تا حمله به عراق را سال ۲۰۰۳ توجیه کند.
در گذشته، ارزیابیهای اطلاعاتی ایالات متحده از وضعیت برنامه هستهای ایران، که پس از شکستهای این کشور درباره سلاحهای کشتار جمعی عراق تهیه شده بود، به عنوان عاملی بازدارنده در برابر اقدامات رؤسای جمهور متوالی، از بوش گرفته تا اوباما و بایدن، عمل میکرد. همه آنها با فشار اسرائیل برای اقدام علیه ایران یا دستکم اجازه دادن به اسرائیل برای بمباران مواجه بودند.
تفاوت امروز این نیست که گزارشهای اطلاعاتی به طرز چشمگیری تغییر کردهاند. به نظر میآید ترامپ اکنون بیش از اسلاف خود مایل به گوش دادن به اسرائیل است و همچنین نسبت به سازمان سیا ابراز تردید عمیق میکند. ترامپ با اخراج چندین کارمند شورای امنیت ملی و آغاز پاکسازی ایدئولوژیک بقیه تشکیلات امنیت ملی از زمان بازگشت به قدرت، روشن کرده است علاقهای به گوش دادن به کارشناسان ایران و خاورمیانه ندارد.
ترامپ بهتازگی با گفتن اینکه «به آخرین ارزیابی اطلاعاتی ایالات متحده مبنی بر اینکه ایران هنوز بمب اتمی تولید نکرده است اهمیتی نمیدهد»، تردیدش را نسبت به گزارش کارشناسان برجسته کرد.
در غیاب هرگونه مدرکی مبنی بر اینکه ایران واقعاً در حال تسلیح سلاحهای اتمی است، بحثها درباره برنامه هستهای ایران در دو دهه گذشته به مجموعهای از اختلافات در زمینه اهمیت هر تغییر در برنامه غنیسازی اورانیوم ایران تبدیل شده است.
این جنجال نخستین بار سال ۲۰۰۷ خبرساز شد، زمانی که دولت بوش - که از قبل درگیر جنگهای عراق و افغانستان بود - در حال بررسی بمباران ایران برای متوقف کردن برنامه هستهای اش بود. در بحبوحه این بحث، یافتههای اصلی برآورد اطلاعات ملی (NIE) سال ۲۰۰۷ درباره برنامه هستهای ایران منتشر شد. NIE دریافت ایران برنامه تسلیحات هستهای خود را سال ۲۰۰۳ متوقف کرد و هرگز بمبی نساخته است. در حالی که مشخص شد ایران تا سال ۲۰۱۰ قادر به توسعه بمب بود، مشخص کرد چرخه سوخت هستهای تجاری آن - برنامه غنیسازی - بخشی از برنامه تسلیحات هستهای در حال انجام نیست.
سال ۲۰۱۱، یافتههای برآورد اطلاعات ملی دیگر (NIE) منتشر شد که ارزیابی جامعه اطلاعاتی را اندکی تغییر داد. این گزارش نشان میداد برنامه غنیسازی اورانیوم ایران احتمالاً در حال توسعه است و در نهایت میتواند برای تولید اورانیوم با درجه تسلیحاتی مورد استفاده قرار گیرد. با وجود این، گزارش دریافت ایران هنوز برای ساخت بمب اتمی تلاش نکرده است.
گزارش ۲۰۱۱ با گزارش ۲۰۰۷ متفاوت بود، زیرا میان غنیسازی اورانیوم ایران برای اهداف داخلی و کار بالقوه بر روی سلاحهای هستهای تمایز قائل نشده بود. با وجود این، گزارش جدید شواهد کافی برای اثبات اینکه ایران تصمیم به ازسرگیری برنامه هستهای نظامی خود و ساخت بمب گرفته است، نیافت.
سناتور مارک وارنر، دموکرات ویرجینیا و عضو ارشد کمیته اطلاعات سنا گفت، ترامپ بدون توجه به نتیجهگیریهای منسجم جامعه اطلاعاتی ایران را بمباران کرد
امروز جامعه اطلاعاتی ایالات متحده تا حد زیادی بدون تغییر باقی مانده است؛ ایران برنامه غنیسازی دارد، اما بمب اتمی نساخته است. تولسی گابارد، رئیس اطلاعات ملی ماه مارس در کنگره شهادت داد در حالی که ذخایر اورانیوم غنیشده ایران در بالاترین سطح خود است، جامعه اطلاعاتی «ارزیابی میکند ایران در حال توسعه سلاح هستهای نیست و رهبر معظم انقلاب ایران برنامه تسلیحات هستهای را که سال ۲۰۰۳ به حالت تعلیق درآورده بود، تأیید نکرده است».
پس از آنکه ترامپ دستور بمباران ایران را صادر کرد، گابارد به سرعت از اقداماتش دفاع کرد، با وجود اینکه هیچ تغییری در ارزیابیهای اطلاعاتی حاصل نشد.
در حالی که اسرائیل و تندروها امروز همچنان اصرار دارند ایران قادر به ساخت سریع بمب اتمی است، جامعه اطلاعاتی ایالات متحده مدتهاست ادعا میکند میتواند چنین تلاشهایی را در مراحل اولیه، مدتها قبل از موفقیت، شناسایی کند.
پس از حمله اخیر، دموکراتهای کنگره بر این واقعیت تمرکز کردند که هیچ اطلاعات جدیدی برای توجیه اقدام ترامپ وجود ندارد و هیچ اطلاعات جدیدی نشان دهنده تهدید قریبالوقوع علیه ایالات متحده نیست.
سناتور مارک وارنر، دموکرات ویرجینیا و عضو ارشد کمیته اطلاعات سنا گفت، ترامپ بدون توجه به نتیجهگیریهای منسجم جامعه اطلاعاتی ایران را بمباران کرد.